Câu chuyện cuộc sống: Không nên lạm dụng 'trợ lý ảo' trong việc nuôi dạy con

Câu chuyện cuộc sống tuần này tiếp tục lên sóng chia sẻ với những câu chuyện: Chia sẻ áp lực trong công việc, Không nên lạm dụng ‘trợ lý ảo’ trong việc nuôi dạy con Dạy trẻ tôn trọng người khác.

Chia sẻ áp lực trong công việc

Áp lực là một phần tất yếu trong công việc. Có người chọn im lặng, có người cố gồng lên để tiếp tục và cũng có người gục ngã vì không còn đủ sức chịu đựng. Áp lực nếu biết nhận diện và chia sẻ có thể trở thành động lực giúp chúng ta trưởng thành. Nhưng nếu dùng nén quá lâu, nó lại là thứ gặm nhắm tinh thần khiến chúng ta kiệt quệ và đánh mất chính mình. Làm sao học cách chia sẻ để áp lực trong công việc không còn là gánh nặng, từ đó sống vui hơn và hiệu suất công việc cũng cao hơn?

Chị H.K.M.H (TP.HCM) tâm sự: “Có những hôm tôi mất ngủ đến sáng, vừa làm việc vừa thấy mình trống trỗng, công việc thì đè nặng, deadline thì chồng chất mà cũng chẳng thể trò chuyện hay là tâm sự được với ai. Nhiều lúc thì cũng chỉ khóc thôi chứ tôi cũng chẳng biết phải giải quyết như thế nào cả”.

Anh P.T.Q (TP. Hà Nội) chia sẻ: “Nhiều đêm tôi trằn trọc vì khó ngủ, luôn có những suy nghĩ quẩn quanh trong đầu, từ áp lực công việc, chuyện tình cảm, tiền bạc. Từ đó tôi cứ so sánh mình với người khác lại khiến tôi càng stress hơn”.

Áp lực không chỉ chạm đến tâm lý mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất. Chúng ta nên nhớ rằng công việc không phải là toàn bộ cuộc sống và áp lực không chừa một ai dù là người thành đạt, người trẻ mới đi làm hay những người đã gắn bó nhiều năm với nghề. Nhưng điều quan trọng là chúng ta nhận ra giới hạn của bản thân, dám thừa nhận mình đang mệt mỏi và tìm cách chia sẻ để giải tỏa. Bởi đôi khi chỉ cần một lời hỏi han, một cuộc trò chuyện chân thành cũng đủ để chúng ta cảm thấy được thấu hiểu và bất cô đơn giữa những bộn bề công việc.

Thạc sĩ Trần Quang Trọng – Khoa Tâm lý lâm sàng, Bệnh viện Lê Văn Thịnh, TP.HCM đưa ra lời khuyên: “Các bạn nên chú trọng vào sức khỏe tinh thần, cho mình cơ hội được trò chuyện với những người xung quanh, giảm bớt những cái áp lực công việc hàng ngày, rèn luyện sức khỏe thể chất phù hợp. Khi mình có sức khỏe thể chất tốt thì mình mới có sức khỏe tinh thần phù hợp. Dành cho bản thân vài phút thở sâu, một buổi chiều đi bộ giữa thiên nhiên hay trò chuyện cùng người thân cũng đủ để giúp tâm trí được nạp lại năng lượng”.

Không nên lạm dụng ‘trợ lý ảo’ trong việc nuôi dạy con

Trong thời đại công nghệ, trợ lý ảo từ các ứng dụng AI ngày càng trở thành người bạn đồng hành quen thuộc của nhiều gia đình. Không ít cha mẹ xem đó là cánh tay đắc lực trong việc chăm sóc và dạy dỗ con từ kể chuyện ru ngủ, nhắc lịch học đến gợi ý cách ứng xử, thậm chí phán đoán tâm lý trẻ. Sự hỗ trợ từ công nghệ trong việc nuôi dạy con là điều tốt nhưng khi quá lạm dụng cũng sẽ ảnh hưởng đến nhiều mặt, nhất là sợi dây kết nối thật sự giữa cha mẹ và con cái.

Ngày nay, công nghệ đang dần len vào mọi ngốc ngách của đời sống từ công việc, giải trí cho đến việc nuôi dạy con cái. Nhiều bậc cha mẹ xem trợ lý ảo như người bạn đồng hành đáng tin cậy trong hành trình giáo dục con. Dẫu vậy, không ít người đã sớm nhận ra các hệ lụy khi lạm dụng những trợ lý ảo này.

Chị L.T.H (TP.HCM) cho biết: “Tôi bận việc nên cài cho con cái chế độ học tiếng Anh trên AI. Mới đầu thì con thích thú học lắm, nhưng mà học một thời gian con bị ù lì, không còn nói chuyện với tôi nhiều như trước nữa. Tôi cảm thấy lo lắng lắm”.

Tiến sĩ Nguyễn Nữ Việt Anh – Trưởng Khoa Xã hội học, Trường ĐH KHCH&NV, ĐHQG TP.HCM chia sẻ: “Không phải câu trả lời nào từ AI cũng đúng bởi vì AI là sự tổng hợp của rất nhiều các thể loại thông tin khác nhau để đưa ra câu trả lời cuối cùng. Nhưng câu trả lời đó không có nghĩa là đến từ tất cả các nguồn thông tin chính xác. Điều quan trọng đó là hướng dẫn trẻ trang bị kiến thức để có thể thẩm định lại được thông tin mà AI đưa ra. Cha mẹ phải cố gắng trang bị khả năng kiểm soát con sử dụng AI như thế nào. Đối với giờ nào con học thì cha mẹ đồng hành cùng con trong khoảng thời gian đó”.

Công nghệ là công cụ hỗ trợ tuyệt vời bởi chỉ với vài thao tác chạm, trợ lý ảo có thể giúp trẻ học ngoại ngữ, nghe kể chuyện hay luyện kỹ năng nhận biết. Thế nhưng nếu lạm dụng, đằng sau sự nhanh chóng và tiện lợi ấy là những khoảnh khắc trò chuyện, lắng nghe và gắn kết giữa cha mẹ và con cái dần bị thay thế.

Anh Nguyễn Minh Trung (TP.HCM) chia sẻ: “Tôi là dân IT, từ khi có những ứng dụng AI áp dụng trong học tập thì con tôi phát triển nhanh hơn và đặc biệt giảm áp lực cho ba mẹ rất nhiều”.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thúy – chuyên gia tâm lý đưa ra lời khuyên: “Khi chúng ta phụ thuộc vào công nghệ thì chúng ta đang vô tình đánh mất cái kết nối thực sự với con. Cụ thể nhất là mất mất cái kết nối cảm xúc. Đứa trẻ nó mất đi cơ hội nói chuyện, tương tác, chơi đùa cùng bố mẹ. Và đặc biệt nguy hiểm là trẻ sẽ lệ thuộc vào công nghệ là một hệ quả tất yếu và trẻ sẽ không còn hứng thú với những hoạt động ngoài trời, hoạt động thể thao, hoạt động đọc sách hay là học tập. Một cái hậu quả nữa mà chúng tôi nhìn thấy đó là khi mà chính cha mẹ cũng bị phụ thuộc vào các trợ lý ảo. Khi mà chính họ thiếu tiếp xúc, tìm hiểu, quan sát con mỗi ngày mà chỉ lệ thuộc vào những lời khuyên trên mạng thì đó là điều có thể không phù hợp với bản thân đứa trẻ, không phù hợp hoàn cảnh gia đình, tính cách nên họ sẽ mắc nhiều những cái lỗi trong việc dạy con. Một thời gian dài họ mới nhận ra và vì thế họ sẽ bế tắc trong việc dạy con”.

Tiến sĩ phân tích, khi tiếp xúc với công nghệ một thời gian dài mà không có sự đồng hành từ cha mẹ, đứa trẻ vẫn học, vẫn vui nhưng nụ cười ấy không còn hướng về cha mẹ mà hướng về một giọng nói phát ra từ chiếc loa của các thiết bị điện tử. Có những câu hỏi lẽ ra con cần ánh mắt khích lệ của người thân lại được trả lời bằng giọng nói được lập trình sẵn. Và khi công nghệ trở thành người bạn thân nhất của con, rất có thể cha mẹ đang dần trở thành người ngoài cuộc.

Việc đầu tiên cần làm đó là cha mẹ cần phải có một giới hạn thời gian nhất định cho con dùng công nghệ. Ví dụ mỗi ngày một đứa trẻ dưới 6 tuổi, chỉ khuyến khích dùng tối đa là khoảng 30 phút. Cha mẹ có thể đồng hành cùng con xem các chương trình hay, tìm kiếm những thông tin hay với trẻ và trao đổi, hỏi đáp với trẻ thì cha mẹ vừa trang bị thêm kiến thức cho con, vừa có cơ hội tìm hiểu con, lại vừa có cơ hội chia sẻ kiến thức của cha mẹ, kinh nghiệm sống của cha mẹ.

Việc thứ hai đó là chính cha mẹ cũng phải dành thời gian tương tác thực sự với con mình. Muốn dạy con phải hiểu con, mà hiểu con thì phải bằng cách là quan sát con, chơi với con, nói chuyện với con, cười đùa với con thì mới hiểu tâm tính đứa trẻ, cảm xúc của đứa trẻ, vấn đề tâm lý của đứa trẻ thì lúc đó cha mẹ mới có giải pháp phù hợp với trẻ.