Câu chuyện cuộc sống tuần này tiếp tục lên sóng chia sẻ với những câu chuyện: Tôn trọng quyền riêng tư của con; Cha mẹ nên phản ứng thế nào khi con trẻ thất bại?; Đặt mục tiêu thực tế là cách để cân bằng kỳ vọng và khả năng.
Tôn trọng quyền riêng tư của con
Trong mỗi gia đình, sự quan tâm là cần thiết. Nhưng khi quan tâm vượt quá ranh giới, nó có thể trở thành sự kiểm soát. Liệu chúng ta, những bậc cha mẹ, đã bao giờ tự hỏi con cái có quyền riêng tư không? Và chúng ta đã thực sự tôn trọng điều đó chưa? Tình yêu thương của cha mẹ là điều không thể phủ nhận, nhưng khi sự lo lắng vượt quá giới hạn, nó có thể trở thành chiếc bóng khiến con cái lùi bước, khép lòng.
Chị T.T.T.M (TP.HCM) chia sẻ: “Tôi từng nghĩ việc kiểm tra điện thoại và sổ tay của con là bình thường vì sợ con bị ảnh hưởng xấu. Nhưng một lần, con gái tôi bật khóc và nói rằng con không được tôn trọng. Từ đó, tôi cố gắng thay đổi: học cách hỏi han, chia sẻ và trò chuyện với con nhiều hơn thay vì kiểm soát”.
Em N.T.L (TP.HCM) chia sẻ: “Mẹ mình thường xuyên đọc nhật ký và thỉnh thoảng còn kiểm tra điện thoại, luôn nói rằng đó là vì lo cho mình. Nhưng mình cũng cần có không gian riêng, vậy mà lúc nào cũng bị theo dõi. Điều đó khiến mình thấy cuộc sống thật gò bó, chẳng thoải mái chút nào”.
Chuyên gia Tâm lý Nguyễn Quang Trường – PGĐ Trung tâm Hướng nghiệp TP.HCM chia sẻ: “Khi cha mẹ quá lo lắng, luôn sợ con hư hỏng và mong muốn con phải tốt hơn, sự quan tâm thái quá dễ dẫn đến việc xâm phạm quyền riêng tư của con. Điều này có thể khiến trẻ giảm lòng tự trọng, cảm thấy mình không được tôn trọng, trở nên bất an và thiếu tự tin. Lâu dần, trẻ dễ gặp các vấn đề như lo âu, trầm cảm, khó mở lòng, khó kết nối với mọi người xung quanh. Không chỉ vậy, trẻ còn có thể hình thành tâm lý chống đối hoặc nổi loạn, không nghe lời cha mẹ, thậm chí xuất hiện những hành vi tiêu cực như cãi lại, trốn học, bỏ nhà đi hoặc cố tình tránh né sự kiểm soát”.
ThS Nguyễn Phương – PGĐ Học viện Kỹ năng sống Mettasoul chia sẻ: “Khi xảy ra mâu thuẫn, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần dừng lại để kiểm soát cảm xúc của mình, tránh trò chuyện khi còn căng thẳng. Hãy cho con thấy rằng cha mẹ thật sự lắng nghe và thấu hiểu, chứ không phải tìm cách kiểm soát con. Giải thích để con hiểu rằng sự góp ý xuất phát từ tình yêu thương và sự quan tâm. Sau đó, cha mẹ và con cùng nhau ngồi lại để tìm giải pháp, luôn để con cảm nhận mình là người đồng hành cùng cha mẹ, chứ không phải là đối tượng bị kiểm soát”.
Cha mẹ nào cũng muốn dành điều tốt nhất cho con cái, nhưng tình yêu thương không nên là sự giám sát và trách nhiệm không đồng nghĩa với kiểm soát. Khi cha mẹ biết lắng nghe và tôn trọng con, đó chính là lúc đứa trẻ học được cách tự lập, sống có trách nhiệm và biết chia sẻ.
Cha mẹ nên phản ứng thế nào khi con trẻ thất bại?
Trong hành trình trưởng thành, thất bại là điều không thể tránh khỏi với trẻ, từ một bài kiểm tra điểm kém, một trận đấu thua cuộc đến kỳ thi không đạt kết quả cao. Nhiều trẻ sẽ cảm thấy buồn bã, chán nản và mang tâm lý mình là kẻ thất bại. Vậy khi con trẻ vấp ngã, cha mẹ nên phản ứng thế nào để con có thể đứng lên và xem đó như một trải nghiệm giúp trưởng thành vững vàng hơn?
Chị N.Y.T (TP.HCM) chia sẻ: “Tôi từng nhiều lần trách mắng con vì thành tích học tập sa sút. Có lần, tôi đánh con quá nặng, khiến con trở nên tự ti, xa cách và không còn tin tưởng mẹ. Sau này, khi bình tĩnh lại, tôi vô cùng hối hận vì đã làm con tổn thương”.
ThS Nguyễn Thị Ngọc Vui – Chuyên gia Tâm lý – chia sẻ: “Khi cha mẹ nguôi cơn giận, họ thường phải đối mặt với nhiều cảm xúc tiêu cực: hối hận, tự trách, thậm chí giận chính bản thân vì đã hành xử như vậy. Điều này dễ dẫn đến suy nghĩ tiêu cực về vai trò làm cha mẹ. Nhưng quan trọng hơn cả là tác động đến con cái. Khi bị quát mắng, trẻ thường tự hỏi: “Làm sao để mình không bị mắng? Tại sao mẹ lại nổi giận như vậy? Mình tệ đến mức đó sao?”. Những suy nghĩ này khiến trẻ mất tự tin, sợ hãi, không còn dám gần gũi cha mẹ. Dần dần, mối quan hệ giữa cha mẹ và con cái trở nên xa cách. Trẻ bắt đầu thu mình, tạo ra một thế giới riêng và không cho phép cha mẹ bước vào. Trong thế giới đó, có thể tồn tại những bí mật về học tập, tình cảm hay những điều riêng tư mà trẻ không còn cảm thấy an toàn để chia sẻ với bố mẹ”.
Chị Ngô Thị Thu Minh (TP.HCM) chia sẻ: “Con tôi rất đam mê đá banh, nhưng lần đầu thi tuyển vào trường lại bị loại. Nhìn con buồn, tôi thương lắm. Tôi không hề trách mắng hay chê con yếu kém, mà ngồi kể cho con nghe câu chuyện tôi từng trượt đại học và đã vượt qua thế nào. May mắn là con chịu lắng nghe và còn xin tôi đăng ký thi lại lần sau. Làm cha mẹ, thấy con mạnh mẽ, biết đứng dậy sau thất bại, tôi cảm thấy vô cùng hài lòng”.
TS Nguyễn Thị Vân – Chuyên gia Tâm lý – chia sẻ: “Việc chấp nhận thất bại của con không có nghĩa là nuông chiều, mà là thừa nhận rằng thất bại lần này không phải là dấu chấm hết, con vẫn còn nhiều cơ hội để cố gắng. Lúc này, cha mẹ có thể dùng phương pháp nêu gương: rất nhiều người từng thất bại nhưng vẫn vươn lên và thành công. Điều quan trọng không phải là quá khứ ra sao, mà là hiện tại và tương lai họ thay đổi thế nào để tiến lên. Cha mẹ cũng cần cùng con tìm ra nguyên nhân thất bại, đưa ra hướng giải quyết thay vì chỉ trích. Thay vì vội vàng hỏi “Tại sao con làm như vậy?”, hãy thử lắng nghe và hỏi: “Con cảm thấy thế nào khi thất bại? Con rút ra được điều gì? Con nghĩ mình có thể khắc phục thế nào?” Cuối cùng, hãy đồng hành cùng con, cùng con lập kế hoạch cho lần sau để giúp con đạt kết quả tốt hơn, thay vì lặp lại hạn chế hay thất bại cũ ”.
Trên hành trình trưởng thành, không đứa trẻ nào có thể tránh khỏi những thất bại, điều quan trọng là mỗi lần thất bại, các em có thể rút ra bài học hay chỉ mang theo tổn thương. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào cách phản ứng của từng bậc cha mẹ, vào cách họ nâng đỡ, yêu thương và định hướng để các em đứng lên, vượt qua mọi thử thách gian nan.
Đặt mục tiêu thực tế là cách để cân bằng kỳ vọng và khả năng
Trong cuộc sống, ai cũng có những ước mơ và mục tiêu để theo đuổi, đó là động lực giúp ta tiến về phía trước. Nhưng không phải lúc nào mục tiêu cũng dẫn đến thành công, nhất là khi nó vượt quá khả năng thực tế của bản thân. Nhiều người bắt đầu với sự kỳ vọng lớn, nhưng rồi lại bỏ cuộc, chán nản vì không thể duy trì được hành trình đã vạch ra.
Anh Nguyễn Gia Huy (TP.HCM) chia sẻ: “Trước đây, tôi đặt cho mình rất nhiều mục tiêu: đi học thêm, đi làm thêm, học ngoại ngữ, đọc sách và tập thể dục mỗi ngày. Thế nhưng, càng cố gắng thực hiện, tôi lại càng không thể hoàn thành vì nhiều lý do: chán nản, uể oải, kiệt sức và những vấn đề cá nhân khác”.
ThS Phạm Thị Bích Phượng – Chuyên gia Tâm lý – chia sẻ: “Có những trường hợp các bạn đặt mục tiêu quá cao so với khả năng hiện tại hoặc thiếu thực tế. Khi một người chưa hiểu rõ bản thân, họ thường vạch ra những nấc thang hay mục tiêu nghe có vẻ cụ thể, nhưng thực chất lại mơ hồ. Ví dụ, họ đặt ra rằng 5 năm tới phải đạt A, B, C, nhưng lại không biết vì sao mình cần đạt điều đó. Mục tiêu tưởng như rõ ràng, nhưng lại hoàn toàn thiếu định hướng. Điều này khiến họ tự tạo áp lực, luôn căng thẳng để đạt được những điều đó và rơi vào tình trạng loay hoay. Họ thử rất nhiều thứ, chạy theo nhiều mục tiêu khác nhau, thậm chí bắt chước người khác. Nhóm này rất dễ suy sụp; khi không đạt được thì bỏ cuộc, và thường xuyên nghi ngờ chính bản thân mình”.
Chị Lê Ngọc Bích (TP.HCM) chia sẻ: “Mình từng đặt mục tiêu mua nhà trong vòng 3 năm. Để thực hiện, mình chia nhỏ mục tiêu theo tháng, theo tuần và học thêm kỹ năng tiết kiệm chi tiêu, quản lý tài chính cá nhân. Nhờ cách chia nhỏ này, mình không thấy quá khó khăn hay bị áp lực”.
Câu chuyện cuộc sống phát sóng vào lúc 19:50 Thứ Ba, Thứ Năm và Thứ Sáu hàng tuần trên kênh THVL1.
